BİR DOĞA MÜCEVHERİ : YALI ÇAPKINI

Yurdumuzun kıyılarında artık eskisi kadar sık görülmeyen yalı çapkını (Alcedo Atthis) yaklaşık 15-17 cm boyundadır. Kanat açıklığı 24-26 cm civarındadır. 40 gr ortalama ağırlığı ile bir serçeden biraz daha büyük olabilir. Sırtı parlak mavi ve turkuaz, kanatları yeşilimsi mavi, karnı turuncu ve kırmızı, çene ve boynu kırmızımsı beyaz, gaga siyah ve ağzı kırmızıdır.

Yalı çapkını Asya ve Kuzey Afrika'da olduğu gibi Avrupa ve Ön Asya'da da suyun temiz ve balığın çok olduğu dere kenarları, göl kıyıları, sazlıklar ve deniz kıyılarında bulunur. Aslında yerleşik bir kuş olmasına rağmen kış aylarında biraz daha sıcak olan Akdeniz ve Ege kıyıları ile Akdeniz adalarına kadar yayılır.

ÜREME

Kışın yalnız gezen yalı çapkını Ocak ve Şubat aylarında çiftleşmek için bir araya gelir. Yuva genelde sudan 2 m yukarda ve kayalığın başlangıcından 50 cm yukarıya kazılan bir tünelin ucundadır. Tünel 7 cm çapında, 50-90 cm derinlikteki yuva ise 20 cm çapındadır. Yuvayı her iki eş beraber çalışarak kazarlar. Mart sonlarında dişinin 6-7 yumurta bırakması ile kuluçka dönemi başlar ve genellikle Nisan sonu ile Mayıs başında yavrular yumurtadan çıkar. On gün kadar yuvada yavrularla birlikte kaldıktan sonra anne ve baba dışarı çıkar ve yavrular sadece baba tarafından beslenir. Fakat arı kuşlarında olduğu gibi çevredeki yuvalarda yetişmiş genç bir kuştan yardım aldıkları da olur.

 

AVLANMA

Yavrular yuvada beslenirken içerden oldukça kötü kokular gelse de 20 gün içinde yuvadan çıkan yavrular anne ve babalarının renklerine bürünmüştür. Sıra yavrulara avlanmayı öğretmeye gelir. Genellikle sığ ve berrak suları tercih eden yalı çapkını suyun üzerine uzanmış bir dala konarak avını bekler. Balığı gördüğü anda havalanarak yatay vaziyette üzerine uçar. Bir saniye kadar hareketsiz bekledikten sonra kanatlarını toplayarak bir torpil gibi suya dalar. Genelde her iki dalıştan biri başarılıdır. Bir metreye kadar dalabilen kuş kendini sudan dışarı çıkarmak için kanatlarını kullanır.
 

Sudan hızla çıkarak tekrar uçmasını sağlayan tüylerindeki yağlı maddeyi kuyruk bezleri sağlar. Yalı çapkını sadece balıklar değil aynı zamanda kurbağalar, yumuşakçalar, kabuklular ve su böcekleriyle de beslenir.